کشتی باچوخه آیینی دیرینه در مراسمات عروسی روستای قله زو

به بهانه شروع مراسمات عروسی در روستای قله زو، مطالبی در خصوص آیینی دیرینه بنام کشتی باچوخه در روستای "قله زو" در این مراسمات که هنوز نیز برگزار می گردد؛ می آوریم.

کشتی با چوخه یکی از معروف‌ترین ورزش‌های محلی ایران است. این ورزش بومی در بسیاری از مراسم محلی به خصوص جشن عروسی نیز رایج بوده است. از قدیم مردمان شهرستان کلات نادر برای این کشتی اهمیت خاصی قائل بودند و در پرورش پهلوانان این رشته می‌کوشیدند. این کشتی به طور سنتی در مراسم عروسی در روستاها برگزار می‌ گردد. بعدها توسعه و رواج پیدا کرد. یکی از مراسم آیینی که هنوز در روستای"قله زو" در مراسمات عروسی رواج دارد. برگزاری مراسم کشتی باچوخه است. که در روز دوم عروسی به مدت 3 یا 4 ساعت که در ساعت اولیه کشتی ها به صورت افتخاری برگزار می گردد و در پایان قندها اعلام می گردد.

مسابقه کشتی با چوخه در اصل رقابتی بدون مدت زمانی مشخص بوده است ولی امروزه اما مسابقه های امروزین این رشته در وقت 10 دقیقه ای برگزار می شود که اگر در پایان پیروزی نداشته باشد، سرنوشت برنده به وقت اضافی 5 دقیقه ای موکول خواهد شد. وقتی فردی در آن پیروز میدان اعلام می شود که بتواند یک بار تخت پشت یا شانه های حریفش را به زمین برساند.

جوایز کشتی با چوخه نیز به سبب ماهیت سنتی و ملی اش متفاوت است. در اصطلاح به فاتحان میدان چوخه «قند» اهدا می شود، کسی که نفر اول شود قند اول را به او می دهند و نفرات دوم و سوم هم به تناسب قندهای دیگر می گیرند. در کنار قند، هدایایی نظیر قوچ، قالی و گوسفند، لوازم منزل، وجه نقد و سکه عاید پهلوانان این مسابقات می شود. گاهی اوقات نیز از دست بافته های عشایر نظیر قالی و جاجیم و گلیم استفاده می شود.

میدان کُشتی که دایره ای با قطر 10 متر است و کشتی در آنجا برگزار می شود. اجرای کشتی به شکل سنتی و بدون کلیشه (کشتی روی خاک و با سرنا و دهل) انجام می شودکشتی با چوخه همیشه در فضای باز و دل طبیعت روی خاک نرم برگزار می گردد. ضروری است در حال حاضر نیز تا جایی که امکان دارد این امر لحاظ شود. دست دادن قبل از کشتی نیز از زیبایی های این ورزش است.

با نواختن دهل و سرنا (زورنه) توسط بخشی ها، کشتی گیران حول میدان کشتی به حرکت در می آیند و خود را گرم می کنند و برای مسابقه آماده می شوند. نوای دهل و زورنا بانگ آوازی نیز برای خبر کشتی است و از مردم می خواهد که جمع شوند و با دل و جان به تماشای کشتی بنشینند. دو نوازنده سرنا و دهل با نواختن موسیقی حال و هوای خاصی به ورزش کشتی می دهند، در حین کشتی نوای سرنا و دهل یا قشمه و دهل بخشی ها با ریتم خاصی شروع شده و به تدریج که کشتی اوج می گیرد ریتم آن نیز تندتر می شود و وقتی زورآزمایی کشتی گیران به اوج می رسد و بر سرعت چوب طبل و سرنا می افزایند.

از پهلوانان بنام دهه های دور روستای "قله زو"، مرحوم "رمضانعلی روشندل" یکی از کشتی گیران سبک وزن شهرستان کلات نادر می توان نام برد. از پهلوانان اواخر دهه شصت و ده هفتاد می توان نام بردار شهیدان فروغی پهلوان "محمد فروغی"، آورد. پهلوان "هادی تیموری" از کشتی گیران بنام دهه هشتاد و کنونی روستای قله زو می باشد.

کلات :قله زو روستايي در شمال شرق كشور ...